ਅਮਰੀਕਾ ਅੱਛਾ ਨਹੀਂ ; ਰੂਸ ਅੱਛਾ !

 

ਬੋਨੋਜੀਤ ਹੁਸੈਨ

(ਲੇਖਕ ਨੇ  ਕਾਬੁਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਇਹ ਜਾਨਣ  ਲਈ ਕਿ ਤਾਲਬਾਨ ਉਥੇ ਮੁੜ ਕਿਵੇਂ ਜੋਰ ਫੜਨ ਲਗੇ ਹਨ)

8 ਸਿਤੰਬਰ  ਸਵੇਰੇ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕੇਂਦਰੀ ਕਾਬਲ  ਦੇ ਬਾਲਾ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਪੈ ਪਾਇਆ  ,  ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਗੁਸੈਲ ਨਾਰੇ ਗੂੰਜ ਰਹੇ ਸਨ , ‘ਨਾਰਾ ਏ ਤਕਬੀਰ  -  ਅੱਲ੍ਹਾ – ਹੂ - ਅਕਬਰ .’  ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਹਜਾਰ ਲੋਕ ਮਸਜਦ  ਦੇ ਬਾਹਰ   ਸਨ  ਜਮਾਂ .  ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਅਸੀਂ  ਆਲਸ ਨਾਲ  ਭੀੜ ਵਿੱਚੀਂ ਲੰਘ ਰਹੇ ਸਾਂ  ,  ਸਾਡਾ ਡਰਾਇਵਰ ਅਚਾਨਕ ਚੀਖਿਆ ,  ਅਮਰੀਕਾ ਅੱਛਾ ਨਹੀਂ ,  ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅੱਛਾ ਨਹੀਂ .  ਰੂਸ ਅੱਛਾ ਹੈ  ,  ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਅੱਛਾ ਹੈ .  ਇਹ ਕੇਵਲ ਤੱਦ ਮੈਂਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨੌਜਵਾਨ ਅਫਗਾਨੀ ਦੁਭਾਸ਼ੀਏ ਤੋਂ  ਪਤਾ ਲਗਿਆ ਕਿ ਲੋਕ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ  11  /  9 ਨੂੰ  ਕੁਰਾਨ  ਜਲਾਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਲਈ ਮਸਜਦ ਦੇ ਬਾਹਰ  ਇਕੱਤਰ ਹੋਏ ਸਨ  .

ਗਰੇਨਜਬਿਲ ਫਲੋਰੀਡਾ ਵਿੱਚ ਡਵ ਵਰਲਡ ਆਉਟਰੀਚ ਸੇਂਟਰ  ਦੇ ਪਾਦਰੀ ਜਾਨ ਟੇਰੀ ਨੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ  ਦੇ  ਗਿਰਜਾ 11 ਸਿਤੰਬਰ ਨੂੰ ‘ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੁਰਾਨ ਜਲਾਓ ਦਿਨ’ ਮਨਾਏਗਾ  . ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਗਿਰਜਾ ਘਰ ਤੋਂ  ਕੁਰਾਨ ਸਾੜ ਯੋਜਨਾ  ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿੱਚੋਂ ਨਰਾਜਗੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਨਾ ਉਠਦੀ ਤਾਂ ਕਰੀਬ 30 ਅਨੁਆਈਆਂ ਵਾਲੇ  ਇਸ ਅਗਿਆਤ  ਪਾਦਰੀ ਨੇ  ਆਪਣਾ ‘ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੁਰਾਨ ਜਲਾਓ ਦਿਨ’ ਮਨਾ ਦੇਣਾ ਸੀ ,  ਜਿਸਦਾ ਸੰਸਾਰ  ਭਰ ਵਿੱਚ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦੁਨੀਆਂ ਤੇ ਨੁਕਸਾਨਦਾਇਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਣਾ  ਸੀ.

ਲੇਕਿਨ ਅਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ .  ਹਾਲਾਂਕਿ ਪਾਦਰੀ ਜਾਨ ਨੇ  ਆਪਣੀ ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਟਾਲ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ,  ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪੰਜਵੇਂ ਦਿਨ ਵੀ  ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਉੱਤਰ ਆਏ ਸਨ .  ਝੰਡੇ ਬੈਨਰ ,  ਅਤੇ ਪੱਥਰਾਂ  ਦੇ ਨਾਲ ਲੈਸ  ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀ  ‘ਕਠਪੁਤਲੀ ਕਰਜਈ ਸਰਕਾਰ ਮੁਰਦਾਬਾਦ’,   ‘ਅਮਰੀਕਾ ਮੁਰਦਾਬਾਦ’ ਦੇ ਨਾਰੇ ਲਾ ਰਹੇ ਸਨ.

ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਕਰੀਬ 10 , 000 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਨਰਾਜ ਭੀੜ ਨੇ ਉੱਤਰ ਪੂਰਵੀ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਬਦਖਸ਼ਨ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਫੈਜਾਬਾਦ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਮਾਰਚ ਕੀਤਾ .  ਨਰਾਜ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਨਾਟੋ ਆਧਾਰ ਨੂੰ ਘੇਰਾ ਪਾ ਲਿਆ ਸੀ  ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਨਾਟੋ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੇ ਮੋੜਵਾਂ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਫਾਇਰ ਖੋਲਿਆ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ.  ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਲੱਗਭੱਗ 500 ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਨੇ  ਅਫਗਾਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ  ਦੇ ਵੱਲ ਮਾਰਚ ਕੀਤਾ ਅਤੇ  ਮਧ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਲੋਗਾਰ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਪੁੱਲ ਏ ਆਲਮ ਵਿੱਚ ਪਥਰਾਉ ਕੀਤਾ .  ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਭੀੜ ਤੇ ਫਾਇਰ  ਖੋਲਿਆ ,  ਦੋ ਜਣਿਆਂ ਦੀ ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਹੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਚਾਰ ਜਣੇ ਗੰਭੀਰ  ਤੌਰ ਤੇ  ਜਖ਼ਮੀ ਹੋ ਗਏ .

ਰਸ਼ੀਦ ,  ਡਰਾਇਵਰ

ਸਾਡਾ ਡਰਾਇਵਰ ਅਬਦੁਲ ਰਸ਼ੀਦ ਪੰਸੀਰ ਪ੍ਰਾਂਤ ਤੋਂ ਇੱਕ ਹੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਤਾਜਿਕ ਹੈ ਤੇ ਮੁਜਾਹਿਦੀਨ ਜਰਨੈਲ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਾਇਕ  ,  ਮਰਹੂਮ ਅਹਮਦ ਸ਼ਾਹ ਮਸੂਦ ਇਥੋਂ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਸੀ   -  ,  ,  .  ਰਸ਼ੀਦ ਵੀ ਖੁਦ  ਇੱਕ ਖ਼ੁਰਾਂਟ ਮੁਜਾਹਿਦੀਨ ਹੈ  ਜੋ  ਜਿਸ ਨੇ 20 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਬੰਦੂਕਾਂ ਲੈ ਕੇ 1979 ਵਿੱਚ ਹਮਲਾਵਰ ਰੂਸੀਆਂ ( ਸੋਵਿਅਤ ਸੰਘੀਆਂ ) ਵਿਰੁਧ  ਲੜਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ .  ਸੋਵਿਅਤ ਸੰਘ  ( ਰੂਸ )  ਦੇ ਵਾਪਸ ਚਲੇ ਜਾਣ ਦੇ ਬਾਅਦ  ,  ਉਹ ਕਾਬਲ  ਦੇ ਵਾਸਤੇ ਬੇਸ਼ਕੀਮਤੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ  ਗੁਲਬਦੀਨ ਹਿਕਮਤਯਾਰ ਦੀਆਂ ਧਾੜਾਂ  ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਲੜਿਆ  .  ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਜਨਰਲ ਅਹਮਦ ਸ਼ਾਹ ਮਸੂਦ  ਦੇ ਆਦੇਸ਼  ਦੇ ਤਹਿਤ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਲੜਿਆ ਅਤੇ 2001 ਵਿੱਚ ਤਾਲਿਬਾਨ ਸ਼ਾਸਨ  ਦੇ ਪਤਨ  ਤੱਕ ਇੱਕ ਵਫਾਦਾਰ ਮੁਜਾਹਿਦੀਨ ਫੌਜੀ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ  .

ਹੁਣ ਅਬਦੁਲ ਰਸ਼ੀਦ 50 ਸਾਲ ਦਾ  ਹੈ ਅਤੇ  ਕਾਬਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਚਾਲਕ  ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ .   ਬਹੁਤਾ ਚਿਰ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਉਹਨੇ ਆਪਣੇ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਉੱਤੇ ਤਿੰਨ ਉਗਲਾਂ ਖੋਹ ਲਈਆਂ ਜਦੋਂ ਉਹ ਗਜਨੀ ਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿੱਚ ਡ੍ਰਾਈਵ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਕੇਟ ਚਾਲਿਤ ਗਰਨੇਡ ਉਹਦੇ ਹਥ ਤੇ ਵਜਿਆ ਸੀ  .

ਦੁਪਹਿਰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੀਤ ਚੁੱਕੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਰਸਤੇ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਰਹੇ ਸਾਂ .  ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਅਸੀ ਮੁਜਾਹਰਾਕਾਰੀ ਭੀੜ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚੇ   ਅਬਦੁਲ ਰਸ਼ੀਦ ਨੇ   ਇੱਕ ਗੀਤ ਗਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ,  ‘ਅਮਰੀਕਾ ਅੱਛਾ ਨਹੀਂ ,  ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਹੀਂ ਅੱਛਾ,  ਈਰਾਨ ਅੱਛਾ ਨਹੀਂ ,  ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ  ਨਹੀਂ  ਅੱਛਾ   -  ਰੂਸ ਅੱਛਾ ,  ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਅੱਛਾ  -  ਅੱਛਾ ,  ਅੱਛਾ ,  ਅੱਛਾ ’ ਹੈ ਤੋਂ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ .  ਮੈਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਭਾਂਪ ਲਿਆ ਸੀ ਕਿ ਕਿਰਗਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਸਾਡਾ  ਸਾਥੀ  ਚੋਖਾ  ਨਰਾਜ ਸੀ ਅਤੇ ਉਤਸੁਕ ਵੀ  .  ਸਾਡੀਆਂ  ਦੋਨਾਂ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਮਿਲੀਆਂ  ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਰਸ਼ੀਦ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ,  “ ਤੂੰ 10 ਸਾਲ ਰੂਸ ਦੇ ਵਿਰੁਧ ਲੜਿਆ ਤੂੰ ਕਿਉਂ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ  ‘ਰੂਸ ਅੱਛਾ ਹੈ’ ? ”

ਰਸ਼ੀਦ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਲਈ ਚੁਪ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਗ਼ੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕਹਿੰਦਾ  ਹੈ , “ ਮੈਂ ਰੂਸੀਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼  ਲੜਿਆ  ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਡੇ  ਦੇਸ਼ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ .  ਲੇਕਿਨ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਅਮਰੀਕੀਆਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਾਲਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਢਦੇ  .  ਜਦੋਂ ਵੀ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਗਿਰਫਤਾਰ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ,  ਉਹ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਗਰਿਮਾ  ਦੇ ਨਾਲ ਵਰਤਾਉ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਅਸੀ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਜਤ ਕਰਦੇ ਸੀ  .”  ਥੋੜਾ ਰੁਕਣ  ਦੇ ਬਾਅਦ ,  ਉਹਨੇ  ਕਿਹਾ  , “ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਤੇ  ਬੰਬ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸੁੱਟਦੇ .”

ਰਸ਼ੀਦ ਮੂਕ ਫਿਰ ਕੁੱਝ ਮਿੰਟ ਲਈ ਚੁੱਪ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਫਿਰ ਵਹਿਣ ਵਿੱਚ ਕਹਿਣ ਲੱਗਿਆ ,   “ ਰੂਸੀ ਅਮਰੀਕੀਆਂ ਵਾਂਗ ਨਹੀਂ ਸਨ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਕਾਫਿਲੇ ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਦੇ ਸਨ .”  ਹੁਣ ,  ਸਾਫ਼ ਹੈ ,  ਉਹ ਇੱਕ ਡਰਾਇਵਰ  ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ  ਹਤਾਸ਼ਾ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤਥ ਵੱਲ ਸੰਕੇਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ  ਕਿ ਅੱਜ ਜਦੋਂ ਅਮਰੀਕੀ  /  ਨਾਟੋ ਕਾਫਿਲੇ ਸੜਕਾਂ ਤੇ ਗੁਜਰਦੇ ਹਨ  ,  ਕੋਈ ਵਾਹਨ 50 ਮੀਟਰ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕਰੀਬ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ , ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਦੂਰੀ ਬਣਾਏ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੇ ਉਸ ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਖਾਣੀ  ਪੈ ਸਕਦੀ ਹੈ  .  ਹੁਣ ਲੱਗਭੱਗ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁੰਮਿਆ ਉਹ ਬੁਦਬਦਾਇਆ , “ ਅਤੇ ਰੂਸੀ ਕਦੇ ਕੁਰਾਨ ਨਹੀਂ ਸਨ ਸਾੜਦੇ ;  ਅਲ ਕਾਇਦਾ ਦਾ ਉਦੋਂ ਵਜੂਦ ਨਹੀਂ ਸੀ;  ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਅਲ ਕਾਇਦਾ ਇੱਕੋ  ਗੱਲ ਹੈ .”

ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ  ਮੈਂ  ਇੱਕ ਜਵਾਬ ਲੱਭਣ ਲਈ ਯਤਨਸ਼ੀਲ ਸਾਂ ਕਿ ਤਾਲਬਾਨ ਮੁੜ ਕਿਵੇਂ ਜੋਰ ਫੜਨ ਲਗੇ ਹਨ ਅਤੇ  ਦੇਸ਼ ਫਿਰ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਧੱਕੇ ਚੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਹੈ  . ਹੁਣ ਉਹ ਬਦਖਸ਼ਨ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਰਵੇਸ਼  ਕਰ ਗਏ ਹਨ  ,  ਜਿਥੇ ਉਦੋਂ ਵੀ ਕਦੇ  ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਬਜਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਚੜ੍ਹ ਮੱਚੀ  ਹੋਈ ਸੀ .    ਰਸ਼ੀਦ ਦੇ ਜਵਾਬ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਕੁਝ ਨਾ ਕੁਝ  ਸੁਰਾਗ  ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ .

ਕੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਉਹ  ਉਸ  ਦੁਸ਼ਮਨ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਿਸਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਜਵਾਨੀ  ਦੇ ਚੰਗੇਰੇ ਸਾਲ  ਸਰਫ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਸਨ ?   ਆਖਰ  ਰੂਸੀ  ਕੋਈ ਸੰਤ ਨਹੀਂ ਸਨ ,  ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਮਲੇ  ਵੀ ਲੱਖਾਂ ਜਾਨਾਂ ਲੈ ਲਈਆਂ ਸਨ .

ਉਸ ਸ਼ਾਮ ,  ਮੈਂ ਪਾਝਵੋਕ ਅਫਗਾਨ ਸਮਾਚਾਰ  ਦੇ ਮੁੱਖ ਸੰਪਾਦਕ ਡੇਨਮਾਰਕ ਕਾਰੋਖੇਲ ਨੂੰ  ਪੁੱਛਿਆ , ਕਿ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦਾ ਮੁੜ ਉਭਾਰ ਕਿਉਂ ?  ਉਹ ਮੁਸਕੁਰਾਇਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ,  ਪਾਕਿਸਤਾਨ ,  ਈਰਾਨ ,  ‘ਆਤੰਕਵਾਦ  ਦੇ ਖਿਲਾਫ’ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਹਤਾਹਤ ;    ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਮੂਰਖਤਾ  ( ਘਮੰਡ ).

ਬਾਕੀ ਅਸੀਂ ਖੁਦ ਸਮਝਣਾ ਹੈ  ਕਿ  ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਇਤਹਾਸ ਵਿੱਚ ਕੀ ਹੋਇਆ ਹੈ .

ਪੋਸਟ ਸਕਰਿਪਟ : ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕੁਰਾਨ  ਜਲਾਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਵਾਲੇ  ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀ 11 ਸਿਤੰਬਰ  ਦੇ ਬਾਅਦ ਵੀ  ਸ਼ਸਤਰਬੰਦ ਬਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਾਰੇ ਗਏ.

ਬੋਨੋਜਿਤ  ਹੁਸੈਨ ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸਯੋਲ ਦੀ ਸੰਗ ਕੋਨਗ ਹੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ  ਰੀਸਰਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਹੈ . ਸਯੋਲ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਤੋਂ  ਪਹਿਲਾਂ,  ਉਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੀ ਜਿਥੇ ਉਹ ਗੈਰ ਰਸਮੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਮਜਦੂਰਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ,  ਪਰਿਆਵਰਣ  ਦੇ , ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਲੋਕਤੰਤਰੀਕਰਣ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ  ਸਾਮਾਜਕ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗਭੱਗ ਇੱਕ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਸਰਗਰਮੀ ਕਰਦਾ  ਰਿਹਾ ਸੀ .